Kadiu (Perandoria Osmane)

Një kadi (turqisht: kadı, nga arabisht: قاضي qāḍī) ishte një zyrtar në Perandorinë Osmane. Termi kadi u referohet gjyqtarëve që kryesojnë çështjet në përputhje me ligjin islam, por në Perandorinë Osmane, kadi u bë gjithashtu një pjesë thelbësore e hierarkisë administrative të autoritetit qendror. Pasi Mehmeti II kodifikoi kanunin e tij, kadi u mbështet në këtë ligj dinastik laik, zakonet lokale dhe sheriatin - ligjin hyjnor islam - për të udhëhequr vendimet e tyre.^[1] Së bashku me gjykimin mbi çështjet penale dhe civile, kadiu mbikëqyrte administrimin e vakëfeve fetare dhe ishte kujdestari ligjor i jetimëve dhe të tjerëve pa kujdestar.^[2] Megjithëse myslimanët, veçanërisht burrat myslimanë, zotëronin një status më të lartë në oborrin e kadiut, jomyslimanët dhe të huajt gjithashtu kishin të drejtë në sistemin gjyqësor.^[2] Brenda sistemit administrativ provincial osman, i njohur si sistemi i timarit, kadiu shërbeu si një kontroll i rëndësishëm për fuqinë e klasës ushtarake.^[3] Pavarësisht autoritetit të padiskutueshëm të sulltanit, kadinjtë zotëronin një shkallë të caktuar autonomie në vendimet e tyre.^[4]

Territori i kadiut quhej Kadillëk; mund të kishte disa kadilukë në një provincë (sanxhak). Çdo nën-provincë ose kaza, e qeverisur nga një kajmekam, kishte një kadi (megjithëse jo çdo kadi ishte caktuar në një kaza dhe kufijtë do të ndryshonin me kalimin e kohës).

1. ^ Kafadar, Cemal (1994). The Ottomans and Europe (në anglisht). EJ Brill. fq. 606.
2. ^ ^{a b} van den Boogert, Maurits (2005). Capitulations and the Ottoman legal system: Qadis, Consuls and Beraths in the 18th Century (në anglisht). Brill academic publishers. fq. 43.
3. ^ van den Boogert, Maurits (205). Capitulations and the Ottoman Legal System : Qadis, Consuls and Beraths in the 18th Century (në anglisht). Brill Academic Publishers. fq. 604.
4. ^ Jennings, Ronald (1979). "Limitations of the Judicial Powers of the Kadi in 17th C. Kayseri". Studia Islamica (në anglisht).